Bartın Üniversitesi
Öğrenmeyi ve Öğretmeyi Geliştirme Koordinatörlüğü
image/svg+xml
image/svg+xml

Prompt Yazma Sanatı: Eğitimde Daha Etkili ve Verimli Sorular Oluşturma

Prompt Yazma Sanatı: Eğitimde Daha Etkili ve Verimli Sorular Oluşturma

Gelişen yapay zekâ teknolojileri ile birlikte, doğru ve etkili sorular oluşturmak, bilginin derinlemesine işlenmesini ve eğitimde daha verimli sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır. Bu yazıda, prompt nedir, eğitimde neden prompt kullanmalıyız ve farklı branşlar için uygun prompt örnekleri nasıl oluşturulabilir konularına değineceğiz.

Prompt Nedir?
Prompt, yapay zekâya veya bir kişiye belirli bir konuda yol gösteren ve istenilen cevabı almak için verilen komuttur. Yapay zekâ destekli sistemlerde, kullanıcının beklentilerine uygun doğru ve anlamlı yanıtlar alabilmesi için prompt’un doğru bir şekilde tasarlanması gerekmektedir. Eğitim alanında ise prompt, öğrencilerin eleştirisel düşünme becerilerini geliştirmek, yaraticiliğını teşvik etmek ve daha etkili öğrenmelerini sağlamak için kullanılabilir.

Eğitimde Neden Prompt Kullanmalıyız?
  1. Eleştirisel Düşünmeyi Destekler: Doğru tasarlanmış prompt'lar, öğrencilerin konuları derinlemesine analiz etmelerini ve çözümler üretmelerini sağlar.
  2. Yaratıcılığı Artırır: Özellikle sanat, edebiyat ve tasarım alanlarında, yenilikçi fikirlerin ortaya çıkmasını destekler.
  3. Daha Etkili Değerlendirme Yapılmasını Sağlar: Çoktan seçmeli sorular yerine, doğru şekilde formüle edilmiş prompt'lar ile derinlemesine öğrenme sağlanabilir.
  4. Kendi Kendine Öğrenmeyi Destekler: Yapay zekâ destekli öğretici sistemlerle entegre edilen prompt'lar, öğrencilere bireysel çalışma fırsatı sunar.
Etkili Prompt Yazmak İçin Ne Yapmalıyız?
Etkili bir prompt oluşturmak için aşağıdaki prensipler göz önünde bulundurulmalıdır:
  1. Açık ve Net Olun: Karmaşık veya belirsiz ifadelerden kaçının.
  2. Bağlam Sunun: Öğrencinin veya yapay zekânın anlamasını kolaylaştırmak için gerekli bilgileri verin.
  3. Belirli Bir Amaç Belirleyin: Prompt'un hedefi açık olmalıdır (örneğin, yaratıcı yazım, analiz yapma, problem çözme gibi).
  4. Örnekler ve Format Belirtin: Beklenen cevabın yapısını açıklayın.
  5. Odaklanmış Sorular Sorun: Gereksiz detaylardan kaçınarak hedef odaklı sorular oluşturun.

Özel Kullanım Alanlarına Göre Prompt Örnekleri

Metin Özetleme
"Aşağıdaki metni 100 kelimeye indirerek en önemli bilgileri içeren bir özet oluştur."

Bilgi Çıkarımı
"Aşağıdaki metinden ana fikri ve destekleyici argümanları belirleyerek kısa bir analiz yaz."

Soru Cevaplama
"Verilen metinle ilgili beş kritik soru oluştur ve ardından bu soruları yanıtla."

Metin Sınıflandırma
"Aşağıdaki metni duygu analizi yaparak pozitif, negatif veya tarafsız olarak sınıflandır."

Konuşma
"Bir müşteri hizmetleri temsilcisi olarak, müşteri şikayetlerini etkili bir şekilde çözecek diyaloglar oluştur."

Kod Oluşturma
"Python kullanarak bir fonksiyon yaz ve bu fonksiyon girilen iki sayı arasındaki asal sayıları döndürsün."

Mantık Yürütme
"Aşağıdaki önermeleri kullanarak mantıklı bir sonuç çıkar ve bu sonucu açıklayan kısa bir yazı yaz."

Şarkı Sözü Yazma
"Romantik bir akşam havasını yansıtan, duygusal bir şarkı sözü yaz. İçinde 'yıldızlar', 'sessizlik' ve 'özlem' kelimeleri bulunsun."
"Enerjik ve hareketli bir motivasyon şarkısı sözü yaz. Sözlerde 'başarı', 'güçlü' ve 'asla pes etme' ifadeleri olsun."
 


Metni Sese Dönüştürme
"Aşağıdaki metni doğal bir anlatımla seslendiren bir sesli okuma betiği oluştur. Ses tonu resmi ve öğretici olsun."


 

Prompt Türleri

Tersine Prompt

Tersine prompt (Reverse Prompt), üretken yapay zekâ (AI) modelleriyle çalışırken kullanıcıdan model çıktısına dayalı olarak geri bildirim veya yönlendirme almayı içeren bir tekniktir. Bu yöntem, modelin belirli bir konu veya görev hakkında daha doğru veya uygun yanıtlar üretmesine yardımcı olabilir.
Örnek: "Öğrencilere 'Güneş doğudan batıya doğru hareket eder' gibi yanlış bir bilgi vererek, bu bilginin neden yanlış olduğunu açıklamalarını isteyin."


 

Revize Edilmiş Prompt Örneği

"Yüksek çözünürlükte (HD) 768 x 1152 piksel boyutlarında ve 3:2 en-boy oranına sahip bir doğa manzarası tasvir et. Manzarada yüksek dağlar ve yoğun ormanlar birleşsin. Sonbahar mevsimini vurgulayan sarı yapraklarla kaplı ağaçlar olsun ve bu ağaçların net yansımaları sakin bir gölün yüzeyinde görünsün. Manzarada yeşil, sarı ve mavi tonlarının hâkim olduğu bir renk paleti kullan. Dağların üzerinde kar örtüsü bulunsun ve ağaçların yapraklarının farklı renkleri detaylı bir şekilde belirgin olsun."
 
Negatif Prompt

Negatif prompt, yapay zekânın belirli unsurları veya içerikleri üretmesini önlemek için kullanılır.

Örnek: "Bir doğa manzarası resmi oluştur, ancak içinde insanlar veya hayvanlar olmasın."

Shot Prompting

Dil modelleme ve yapay zekâ (AI) alanlarında kullanılan bir teknik olup, belirli bir görev veya konuya yönelik kısa ve öz metin girdileri sağlamayı amaçlar. Bu teknik, dil modellerinin belirli bir bağlam veya konudaki performansını iyileştirmek için kullanılır. Shot Prompting genellikle birkaç kelime veya cümleyle yapılır ve modelin doğru ve tutarlı yanıtlar üretmesine yardımcı olur.

Örnek: "Tarihi bir olayın görselini oluştur: Bağımsızlık Bildirgesi'nin imzalanması.

Düşünce Zinciri İşletimi (Chain of Thought Prompting)

Düşünce Zinciri İşletimi, dil modelleme ve yapay zekâ (AI) uygulamalarında kullanılan bir teknik olup, modelin karmaşık görevleri daha iyi anlaması ve çözmesi için adım adım mantık yürütmesini sağlar. Bu teknik, modelin bir problemi çözmek için düşünce sürecini ayrıntılı bir şekilde yürütmesine olanak tanır. Düşünce Zinciri İşletimi, özellikle karmaşık sorunların çözümünde ve mantık yürütme gerektiren görevlerde etkilidir.

Örnek: "2 elma ile başladım, 3 daha aldım ve sonra 1 elma yedim. Kaç elmam kaldı?"
Düşünce Zinciri:
İlk olarak, 2 elma var.
Üzerine 3 elma ekliyorum.
Toplamda 2 + 3 = 5 elma oluyor.
1 elma yiyorum.
Geriye 5 - 1 = 4 elma kalıyor.
Çıktı: 4 elma kaldı.
 
 
I Want You To Act As Prompting: Rol Odaklı Yanıt Üretimi

I Want You To Act As Prompting, yapay zekâ uygulamalarında modelin belirli bir rolü üstlenmesini ve bu rol doğrultusunda yanıtlar üretmesini sağlayan bir tekniktir. Bu yöntem, modelin bağlama uygun, tutarlı ve spesifik yanıtlar vermesini mümkün kılar.

Örnek: "I want you to act as a history teacher and explain the causes of the French Revolution."
 
Farklı Kullanım Amaçlarıyla Prompt Örnekleri

1. Görsel Oluşturma Prompt'ı
"Bir bilim kurgu filminden esinlenilmiş, gelecekteki bir okulun 3D illüstrasyonunu oluştur. Okulun içinde yapay zekâ destekli sınıflar ve hologram ders anlatım sistemleri olsun."
Şekil 4: ChatGPT tarafından oluşturuldu.


 
2. Metin Yazma Prompt'ı
"Bir tarih öğretmeni olarak, Osmanlı Devleti'nin yükseliş dönemini özetleyen etkileyici bir blog yazısı yaz. Okuyucunun ilgisini çekecek özgün detaylar ekle."
Şekil 5: Gemini tarafından oluşturuldu.



Branş Bazlı Prompt Örnekleri

Matematik
  • "Bir lise matematik sınıfı için, türev konusunu basitleştirerek anlatan bir hikâye yaz."
  • "Bir yapay zekâ modeli kullanarak belirli bir fonksiyonun türevini adım adım hesaplayan bir Python kodu yaz."
Edebiyat
  • "20. yüzyıl şairlerinden birini seçerek onun şiir anlayışı ve düşüncelerini ele alan bir deneme yaz."
  • "Bir çocuk kitabı için, dostluk ve dayanışmayı anlatan 300 kelimelik bir hikâye oluştur."
Fen Bilimleri
  • "Yer çekimi kuvvetini öğrencilere anlatacak bir deney tasarla ve bu deneyin adımlarını detaylandır."
  • "Güneş panellerinin verimliliğini arttırmak için yeni bir tasarım fikri geliştir ve bunu bilimsel açıdan destekleyen bir açıklama yaz."
Tarih
  • "Kurtuluş Savaşı'nın kritik dönemlerinden birini ele alan bir radyo programı metni yaz."
  • "Osmanlı Devleti'nin yönetim sistemini modern devlet yapılarıyla karşılaştıran bir akademik makale yaz."
Yabancı Dil (İngilizce Örneği)
  • "10. sınıf öğrencileri için bir 'Future Tense' konusu anlatan yaratıcı bir diyalog yaz."
  • "Bir turiste yön tarif ederken kullanılabilecek yaygın ifadeleri içeren bir diyalog oluştur."
Ölçme ve Değerlendirme Rubrik Prompt Formülü
Etkili bir ölçme değerlendirme rubriği oluşturmak için aşağıdaki prompt formülünü kullanabilirsiniz:
  • "Öğrencilerin [konu] konusundaki performansını değerlendirmek için bir rubrik oluştur. Rubrikte dört farklı seviyeyi (Başlangıç, Gelişmekte, Yetkin, Uzman) belirleyerek her seviyeye özel açıklamalar ekle. Değerlendirme kriterleri arasında [kriter 1], [kriter 2] ve [kriter 3] yer alsın."
Örnek:
  • "Öğrencilerin yaratıcı yazım becerilerini değerlendirmek için bir rubrik oluştur. Rubrikte dört farklı seviyeyi (Başlangıç, Gelişmekte, Yetkin, Uzman) belirleyerek her seviyeye özel açıklamalar ekle. Değerlendirme kriterleri arasında dil bilgisi, anlatım akıcılığı ve özgünlük yer alsın."

Prompt Yazma Araçları
OpenAI Codex (Codex Playground): https://openai.com/index/openai-codex/
AI Text Prompt Generator (AITPG): https://aitextpromptgenerator.com/
Bu araçlar, özellikle eğitimciler ve içerik üreticileri için faydalı olabilir, çünkü içerik oluşturma süreçlerini hızlandırır ve optimize eder. Her biri farklı özellikler sunarak, kullanıcıların çeşitli ihtiyaçlarına yönelik çözümler sağlar.

Sonuç

Prompt yazma sanatı, eğitim alanında büyük bir fark yaratabilir. Doğru tasarlanmış bir prompt, hem öğreticinin hem de öğrenenin deneyimini geliştirerek daha etkili bir öğrenme süreci sağlar. Branş bazlı örneklerle desteklenen bu yazı, eğitmenlerin derslerini zenginleştirmelerine ve yapay zekâ destekli sistemleri verimli bir şekilde kullanmalarına yardımcı olacaktır. Bu özellikler ve örnek prompt'lar, yapay zekâ sistemlerinden en iyi şekilde yararlanmayı sağlar. Doğru ve etkili prompt'lar, yapay zekâ uygulamalarının doğruluğunu, verimliliğini ve kullanıcı memnuniyetini artırır.



 

02 Mart 2025
Şermin SEVİL (Yüksek Lisans Öğrencisi)

Bartın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, BTBS

                                                                                  

   

  • Çocuk ve Oyun

  • Prompt Yazma Sanatı: Eğitimde Daha Etkili ve Verimli Sorular Oluşturma

  • Görünmeyen Mücadele: Özel Gereksinimli Çocukların Aileleri Neler Yaşıyor?

  • Akademisyenlere yönelik gerçekleştirdiğimiz eğitimlerimiz yoğun katılımla tamamlandı.

  • Bit’lerin Eğitime Katkısı: Dijital Bilginin Temel Taşları

  • Hizmetkâr ve Lider Olmak

  • 21. Yüzyıl Öğretmenleri için Dijital Araç Kutusu

  • Boşlukların Gölgesi ve efsuni dokunuş

  • ÖğrenGeliş ekibi ‘Yükseköğretimde Öğrenme’ Çalıştayı'na katıldı.

  • Karmaşık Bilgilerle Başa Çıkmak: Bilişsel Yük